Op school leren we heel veel inhoudelijke kennis.
Maar zo’n 80 procent van het succes in je leven is afhankelijk van emotionele vaardigheden.
Weten ze dat al op school?

De Bee-Formers van de Eglantier onderzoeken:

Leren mens zijn, leren ruziën! 

In het begin hebben we de film “Dead Poets Society” gekeken. Het meest heeft ons geraakt dat Neil zich het leven heeft genomen omdat hij niet kon praten met zijn vader. Had hij het kunnen leren? Had zijn vader het kunnen leren? Het is duidelijk dat beiden nooit geleerd hebben hoe je moet ruziën.

Moet je dat dan leren? Ja! Ruziën is niet leuk, maar het gaat helemaal niet zonder. Ruziën moet je leren! Daarom hebben we ‘leren ruziën’ als onderwerp gekozen. Maar hoe leer je dat dan?

Dan werd op het Corbulo College in Voorburg een leerling van een andere medeleerling doodgestoken. Later blek dat dit in het gevolg van pesterij gebeurde. Dit verschrikkelijke gebeuren heeft ons aan het denken gezet: is er dan geen mogelijkheid om hier verbetering aan te brengen? Het heeft iets te doen met leren. Hadden die twee jongens op tijd geleerd hoe je met elkaar moet omgaan, was het volgens ons niet gebeurt. Wat, wanneer en waar hadden ze het moeten leren?       

En zo zijn we begonnen met onderzoeken: wat moet je leren om te voorkomen dat ruziën en plagen niet uit de hand loopt? Er zijn twee soorten van leren:

Leren is verwerven van 'verstandelijke intelligentie': 

• kennis,
• vaardigheden,
• inzichten,
• ...

Leren is ontwikkelen van 'emotionele intelligentie': 

• Eigen mening ontwikkelen
• Eigen gedrag ontwikkelen
• Eigen persoonlijkheid ontwikkelen
• Eigen verantwoordelijkheid ontwikkelen
• Zelfkennis                     Bewust zijn van je gevoelens.
• Optimisme                     Positief denken over je mogelijkheden.
• Kunnen afzien                Werken aan lange termijn doelen.
• Empathie                       Verplaatsen in de gevoelens van anderen.
• Sociale vaardigheden      Goed omgaan met bekenden en vreemden. 
• ...

[Bronnen: 'Hoe kinderen leren', 'Intelligentie en emotionele intelligentie']

Dat is erg moeilijke vaktaal. We begonnen dus met het omzetten van het begrip ‘emotionele intelligentie’ naar gewone taal die ook kinderen begrijpen. We zijn uitgekomen bij: ‘het leren mens te zijn’.

Kennis, vaardigheden en weetjes kan bijvoorbeeld ook een robot of een slim beest leren. De mens onderscheidt zich hiervan door zijn vermogen om te kunnen leren mens te zijn. 

‘Leren ruziën’ hoort dus bij het leren mens te zijn!

Zo kwamen we uit op de door ons gekozen onderzoeksvraag:
Hoe kunnen we de manier waarop leerlingen 'leren mens zijn' en 'leren ruziën' verbeteren?

[Bronnen: internet, ervaring,ouders]    

 We vroegen ons af: wat is leren mens zijn? 

• Je moet leren de gevoelens van anderen te beseffen en ook die van jezelf.
• Leren mens te zijn doe je het best vanaf je geboorte tot een leeftijd van zo’n 18 jaar. Boven de 40 wordt het moeilijker.  
• De punten die genoemd zijn bij 'emotionele intelligentie'.
• Je leert mens zijn van je ouders, leraren, vrienden, gewoon van andere mensen. Ook een beetje uit boeken. Leren mens zijn kan je niet leren door alleen voor de televisie te zitten (bron: ervaring).
• Leren leven leer je gewoon op elke plek waar je met mensen samen bent.
• Leren doe je met de hersenen. Daarom moet je gezond leven en rust hebben bij het leren (bron: IPC)
• Ruziën heeft zijn grenzen, en als mens moet je dat leren.
• Leren mens zijn is belangrijk voor alle mensen. Je moet het als kind leren om het later aan je kinderen verder te kunnen geven. Als de volwassenen dat niet geleerd hebben, is het een taak voor specialisten, bijvoorbeeld de school.
• Leren mens zijn doen alle mensen, ook als ze het niet beseffen. Dat zie je ook daaraan dat alle mensen hieraan meedoen, vaak zonder ervan bewust te zijn en het expliciet geleerd te hebben.
• Leren mens te zijn is ouder dan leren op school.
• Leren mens te zijn kan nooit genoeg zijn.
• Er is geen vak op school voor leren leven of leren mens zijn, op school moet dat vaak naast de les gebeuren.  

 [Bronnen: 'Hersenvriendelijk leren' internet, ervaring, ouders]       

Hoe kunnen we helpen dat leerlingen op basisscholen

• -  beter leren ruziën?  
• -  leren beter te ruziën?  
• -  beter leren mens te zijn?  

Onze oplossing en de mogelijkheden tot realisatie zijn hier te lezen.

Overzicht over overige onderzoeksresultaten tot nu toe:

We hebben 'emotionele intelligentie' = 'leren mens zijn'  in begrijpelijke taal omgezet:

Ik!

Emoties leren
Leren positief zijn
Eigen mening ontwikkelen
Je zelf leren kennen
Weten wat je wilt
Leren uniek zijn, accepteren uniek te zijn
Eigen gevoelens ontmoeten
Eigen mogelijkheden verkennen 

De anderen!

Respect voor mensen, dieren, planten, aarde
Meevoelen, medelijden
Niet bang zijn eigen mening te uiten
Respect tonen tegenover mensen, dieren, de natuur, en de aarde.
Omgaan met anderen 
Geschikt gedrag tegenover anderen
Gevoelens van anderen 

Hoe?

Weten wat je wilt
Gevolgen inschatten
Wat zijn mijn taken, weten wat ik moet doen
Wat doe ik wanneer

[Bron: discussie in het team] 

Leren is een gedragsverandering die het gemakkelijkst gebeurt door het zelf doen. Wat onthoud je het best?

• 70 % van wat we met anderen bespreken
• 80 % van wat we evalueren en nabespreken
• 90 % van wat we aan anderen uitleggen

[Bron: 'First Lego League, Leren communiceren']